کامران دیبا

کامران دیبا (طباطبایی) (زاده ۱۴ اسفند ۱۳۱۵) معمار معاصر، برنامه‌ریز شهری و نقاش ایرانی است. او از نوادگان خاندان اصیل و قدیمی طباطبایی هاست و فرح دیبا دخترعموی اوست
دیبا در رشته معماری دانشگاه هوارد در شهر واشنگتن دی سی تحصیل کرد. در سال ۱۹۶۴ در این رشته فارغ‌التحصیل شد و پس از آن به مدت یک سال تحصیلات تکمیلی را در رشته جامعه‌شناسی ادامه داد.
در سال ۱۹۶۶ به تهران بازگشت و یک سال بعد رئیس و طراح ارشد شرکت مهندسین مشاور «DAZ» شد. «DAZ» در ایران پروژه‌های بزرگ و گوناگونی به انجام رسانید و به سرعت توسعه یافت به طوری که در سال ۱۹۷۷، صدوپنجاه پرسنل داشت.
دیبا در ایران صرفاً در بخش دولتی فعالیت می‌کرد. وی به سنت‌های بومی و هم چنین نیازهای جامعه شهری مدرن و اثر متقابل انسان علاقه‌مند بود. بناهای زیبا و ماندگاری چون موزه هنرهای معاصر تهران، فرهنگسرای نیاوران و فرهنگسرای شفق از کارهای اوست که با حمایت ضمنی دخترعموی هنردوستش، فرح دیبا، در دوران قبل از انقلاب به ثمر رساند.
پروژه نیمه‌تمام «شهر جدید شوشتر» (۱۹۷۴-۸۰) در خوزستان که وی معمار و برنامه‌ریز آن بود بیش‌ترین موفقیت خود را مرهون الگوهای ساختاری و گونه‌های ساختمانی سنتی است که دیبا مورد استفاده قرار داده‌است.
وی این شیوه را جای گزین طراحی بر اساس الگوهای غربی- که مورد حمایت افراد با نفوذ و سردمداران بود_ نمود.
این شهر با ظرفیت جمعیتی بالغ بر ۳۰۰۰۰ نفر در راستای یک شاهراه اصلی ارتباطی طراحی شد. چهار راه‌ها میادین عمومی و محله‌های کوچک در اطراف آن شکل می‌گرفتند و وجود باغ‌ها و بازارها زندگی اجتماعی را تقویت می‌کرد.
بناهای آجری شاعرانه دیبا معماری شاخصی را خلق می‌کند که زیبا و با شکوه‌است.
دیگر کارهای شاخص وی در ایران شامل چندین ساختمان در دانشگاه جندی شاپور (۱۹۷۶-۸) است. اما بنایی که شاید شناخته شده‌ترین اثر وی باشد موزه هنرهای معاصر تهران (۱۹۷۶) است که با سقف‌های نیم هلالی اش یاد آور باد گیرهای سنتی ایران است. وی موسس و هم چنین اولین مدیر موزه بود.(۱۹۶۷-۸(
دیبا به عنوان مشاور و برنامه ریز شهری در وزارت مسکن و توسعه شهری ایران خدمت کرد. هم چنین دفتر وی طرح جامعی برای برخی شهرها ارائه داد که از جمله آنها خرمشهر بندری مهم در خلیج فارس است. جایی که وی با طراح یونانی A.Doxias که در بخش خصوصی فعالیت می‌کرد همکاری کرد.
وی در سال ۱۹۷۷ ایران را به قصد زندگی در پاریس و واشنگتن دی سی ترک کرد تا به صورت شخصی کار کند.
پروژه‌های وی شامل طرح‌های خانه سازی در ویرجینیا و طرح توسعه هتل‌ها در اسپانیا ست.
وی در سال ۱۹۷۷ به عنوان منتقد با دانشگاه «کرنل» همکاری کرد.
دیبا به عنوان یک نقاش چندین نمایشگاه انفرادی در ایران بر پا کرد. وی هم چنین گردآورنده و واسطه فروش آثار نقاشی معاصر غرب بود. از میان آثار او که در یک دوره ۱۲ ساله (از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۷) طراحی و اجرا شده‌اند می‌توان از موزه هنرهای معاصر، فرهنگسرای نیاوران، پارک شفق (یوسف آباد)و برخی بناهای دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور را نام برد. در سال‌های آخر کار حرفه‌ای اش در ایران، پروژهٔ شهرک شوشتر نو را طراحی کرد که برنده جایزه معماری آقا خان شد و در نمایشگاه آثار معماری و شهرسازی قرن بیستم، که به مناسبت فرارسیدن سال ۲۰۰۰ در لوس‌آنجلس برگزار شد، به عنوان طرح برگزیده در مجموعه آثار معماری و شهرسازی جهان به نمایش گذاشته شد. این کار و کارهای دیگر او در مجلات معماری و شهرسازی سایر کشورها نیز معرفی شده‌اند.

 

چکیده
:: متولد سال ۱۳۱۷ تهران
:: فارغ التحصیل رشته معماری و شهرسازی دانشگاه هوارد شهر واشنگتن دی سی (۱۹۶۳)
:: شرکت در نمایشگاه نقاشی بی ینال ونیز ۱۹۶۱
:: شرکت درنمایشگاه نقاشی بی ینال پاریس ۱۹۶۳
:: برپایی نمایشگاه نقاشی در گالری رئالیته آمریکا ۱۹۶۲
:: شرکت در دومین کنگره معماری ایران ۱۳۵۱
:: بنیانگذار دفتر مهندسین مشاور داض (قبل ازانقلاب)
:: شرکت درمسابقه معماری بنیاد آقاخان و دریافت جایزه به خاطر معماری شهرک شوشتر
:: طراحی و اجرای آثاری چون موزه هنرهای معاصر تهران، پارک و فرهنگسرای شفق، دفتر مخصوص ملکه ایران، پارک وفرهنگسرای نیاوران، منزل مسکونی (موزه) پرویز تناولی، نمازخانه جنب موزه فرش، مسجد جندی شاپور، شهرک شوشتر، ویلای :: «پیرونه» (اسپانیا)، ویلای «اسپارتینا» (اسپانیا) و چندین اثر دیگر در ایران و اروپا و آمریکا ۱۳۸۳- ۱۳۴۵
اقامت دائمی در اسپانیا در سال‌های پس از انقلاب

وارطان هاوانسیان

وارطان هوانسیان (۱۲۷۴-۱۳۶۱) معمار ایرانی ارمنی‌تبار بود. او از مدافعان سرسخت معماری مدرن در ایران به شمار می‌آمد.
وارطان در سال ۱۲۷۴ خورشیدی در یک خانواده ارمنی در تبریز متولد شد. پس از اتمام تحصیلات دوره دبیرستان در یک کارخانه قالی‌بافی در تبریز به عنوان طراح نقش قالی مشغول به کار شد. در اواخر جنگ جهانی اول به قصد ادامه تحصیل راهی فرانسه شد. او در سال ۱۳۰۱ از «مدرسه مخصوص معماری» فارغ‌التحصیل شد. هوانسیان در بازسازی خرابی‌های جنگ در پاریس شرکت داشت. مدتی با آنری سوواژ، معمار فرانسوی، در پاریس همکاری کرد و سپس فعالیت مستقل خود را آغاز نمود. او تا سال ۱۳۱۴ مقیم فرانسه بود. در این سال به ایران بازگشت و به استخدام دولت درآمد و در اداره شهربانی مشغول به کار شد. در همین سال مقام اول مسابقه طراحی هنرستان دختران در تهران را کسب کرد.
هوانسیان در طی سال‌های کاری خود علاوه بر طراحی بناهای متعدد، در نوشتن مقالات و انتشار مجلات معماری فعال بود. او عضو مؤسس انجمن آرشیتکت‌های ایران، عضو هیئت تحریریه مجله «آرشیتکت» و صاحب امتیاز و مدیر مسئول مجله «معماری نوین» بود که در بین سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۴ انتشار می‌یافت.
هوانسیان در سال ۱۳۶۱ در تهران در گذشت.

اندیشه و سبک معماری

ساختمان‌های هوانسیان از معماری مدرن پیش از جنگ جهانی دوم، آرت نوو، دیدگاه‌های باوهاوس و آثار آدولف لوس و لوکوربوزیه متاثر بود. او مخالف التقاط‌گرایی و تقلید از شکل‌های معماری سنتی ایرانی بود. با این وجود توجه زیادی به رسوم اجتماعی داشت و سعی می‌کرد در ساختمان‌های مدرن به آن پاسخ گوید.

میراث سبک هوانسیان را می‌توان در عدم استفاده از تقارن، رعایت اصول عقلانی و عملی، خالص‌گرایی فرم‌ها، پنجره‌های افقی به سبک لوکوربوزیه، ایجاد خم در نبش ساختمان‌های دو نبش، روکار سازی‌های سیمانی با رنگ‌های مختلف، پلکان‌های معلق، لبه‌های سیمانی بالای پنجره‌ها، دور ساده سقف یا به اصطلاح «چفته وارطان» یافت.

آثار

·         ساختمان مرکزی بانک سپه

·         هنرستان دختران تهران، تهران، ۱۳۱۴-۱۳۱۷

·         هتل دربند، تهران، ۱۳۱۴-۱۳۱۷

·         تکمیل باشگاه افسران وزارت جنگ (طرح اصلی توسط گابریل گورکیان)، تهران

·         کاخ شهناز پهلوی، سعد آباد

·         سینما متروپل، تهران

·         سینما دایانا، تهران

·         مهمانخانه ایستگاه راه‌آهن تهران، ۱۳۱۹

·         هتل فردوسی، تهران

·         ساختمان مرکزی بانک سپه، تهران، ۱۳۲۹-۱۳۳۲

·         بانک سپه شعبه بازار تهران

·         مراکز بانک سپه در شهرستان‌ها

·         ساختمان جیپ، تهران

·         مجتمع آپارتمان‌های شاهرضا، تهران

 

لویی کان

لوئی کان در روسیه متولد شد در سال 1905 با خانواده اش به آمریکا مهاجرت می کند . در بوزار تحصیل می کند و بین سالهای 57- 1947 در دانشگاه ییل تدریس می نماید . از سال 1950 تا 1951 به روم می رود و روی معماری روم تحقیق می کند و از سال 61-1957 شروع به تدریس در دانشگاه پنسیلوانیا می کند .
زمان اجرای اولین ساختمان های کان به سال 1925 بر می گردد ولی تا اواسط دهه 50 با اجرای چند اثر توجه آمریکا و جهان را به خود جلب می کند .
در آثار کان تجریبات معماری مدرن ، الهامات کلاسیسم یونان و معماری قرون وسطی ، معماری اسلامی و حتی آکادمیسم قرن 19 اروپا را می توان دید . در کل می توان گفت او در اکثریت کارها تحت تاثیر مکتب بوزار بود و از همین روست که در کارهای او یک نوع نگرشی به تاریخ است و به خاطر همین او را به پست مدرنهای تاریخ گرا نزدیک حس می کنیم .
تعدادی از کارهای او در حد پروژه باقی مانده است ، پروژه ها در بالاترین حد و با پیچیدگی تمام طراحی شده اند ولی در زمان اجرا ، فرم ها با انتخاب مصالح مناسب و غالبا طبیعی و سنتی ساده می شوند . کان برخلاف استادان برجسته پیش از خود نه در پی توضیح است و نه اثبات نوشته ها ، و گفتارش با ابهام همراه است .
در کارهای لوئی کان کاربرد دقیق مصالح و بیان قواعد استفاده از مصالح و تنوع استفاده کردن از مصالح را مشاهده می کنیم .

لوئی کان گفته است :
" لوکوربوزیه معلم من بود ولی این را خودش نمی دانست - تاثیر از کارهای بتن مسلح و عریان بودن ساختمان "
" سنتی بودن در معماری مانند سایر موارد به این معنا نیست که گذشته را دوباره تجدید کنیم ، بلکه باید از آن و با امکانات معاصر استفاده کنیم . "
" سبک متعلق به زمان است در حالی که جوهر هنرمند ابدی است . "
" ارزش ساختمان با کیفیت فضاهای معماری سنجیده می شود . "
" تکنولوژی شگفت انگیز است و باید بخشی انگیزه حرفه ای ما شود . اگر یک ساختمان بتواند به تکنولوژی الهام دهد بی اندازه با ارزش است . "
لوئی کان نخستین معمار آمریکائی روسی تبار بود که بعد از جنگ جهانی دوم برخاست و نیز اولین کسی بود که از مکتب جهانی " فرم تابع عملکرد است " برید . معماری کان نه در قالب معماری ارگانیک فرانک لوید رایت جای می گیرد و نه در قالب دیگر نهضت های معماری مدرن ، مثل مکتب معماری مدرن لوکوربوزیه و میس وندروهه .
کان اغلب از فرم ، نور و روشنایی و از فضاهایی که عملکردی بر آنان متربت است ، صحبت می داشت . درباره نور و روشنایی نوشته است که : " نور و روشنایی حضور همه چیز را باعث می شود . اجسام از نور مشتق می شوند یا به تعبیری دیگر ، هر گاه نور مصرف شود جسم حاصل می آید . اجسام همان ها هستند که به سبب وجودشان سایه به وجود می آید و سایه به نور تعلق دارد . نور به جانب جسم حرکت می کند و جسم به جانب نور و این امر محیط و جو سازندگی را به وجود می آورد . فرم به خود می گوید : من باید چیزی بسازم.
در آثار کان همواره احساسی یکسان از قدمت و تازگی موجود بود . پژوهشی شدید برای تمام چیزهایی که در قبال سازندگی آدمی در تمام زمانها ، زیبا و منطقی بود . این اندیشه که گذشته در حال حاضر ریشه دارد و پژوهش بدنبال حقیقت در جمله ای موجز و شاعرانه از خود کان مستتر است " آینده همان امروز است . "
معروفترین کار کان ساختمان آزمایشگاه - پژوهشگاه پزشکی ریچاردز است . تحت تاثیر کارهای رایت ، میس وندروهه و لوکوربوزیه .

تجزیه حجمهای رایت ، سادگی میس وندروهه ، تجزیه حجمهای ساختمان به فرمهای ساده اصلی هندسی مسطحه و به کار گیری مصالح به صورت عریان ، استفاده از بتن مسلح لوکوربوزیه ، در اصل ساختمان تا حدودی اکلکتیک است . تاثیر بوزار استفاده از تکنولوژی زمان ، بتن مسلح است.

 

پروژه های زیر از اوست .

مجلس ملی بنگلادش در داکا 1962
موسسه اداری در احمد آباد - هند - 1963
موزه ملی کیمبل 72-1966
بیمارستان مرکز ایوب در داکا 1963

گالری هنری دانشگاه یل 54-1950
بنای یادبود شش میلیون یهودی 69-1967
ساختمان آزمایشگاههای پزشکی دیچاردز، پنسیلوانیا 61-1957
توسعه شهر سازی محله عباس آباد تهران با مشارکت کنزوتانگه ، پروژه

Salk Institute Laboratory Building - California U.S.A(1959-65
Yale University Art Gallery ( 1951- 53
Kimbell Art Museum U.S.A ( 1966-72
Center For British Art Student Yale University ( 1969-74

هوشنگ سیحون

زندگی نامه

هوشنگ سیحون (۱ شهریور ۱۲۹۹ - تهران) معمار و نقاش ایرانی، استاد معماری و رییس سابق دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است.
وی در خانواده‌ای آشنا با موسیقی به‌ دنیا آمد. پدربزرگ او میرزا عبدالله فراهانی از پیشگامان موسیقی سنتی و معروف به پدر موسیقی سنتی ایران بود. مادر وی، مولود خانم، از نوازندگان تار و سه تار، و نیز دایی او مرحوم احمد عبادی، استاد بزرگ سه تار بود. او پس از پایان تحصیل معماری در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، به دعوت آندره گدار (رئیس اداره باستان‌شناسی وقت ایران) برای ادامه تحصیل راهی پاریس می‌شود و در دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس (بوزار) طی حدود ۳ سال تحت تعلیم اوتلو زاوارونی به تکمیل دانش معماری خود می‌پردازد و در سال ۱۹۴۹ به درجه دکترای هنر می‌رسد. او در بازگشت به ایران در سن ٢٣ سالگی نخستین اثر معماری خود که بنای یادبودی بر آرامگاه بوعلی سینا بوده است را طراحی می کند.
سیحون در طول سالهای فعالیت خود عضو شورای ملی باستان‌شناسی، شورای عالی شهرسازی، شورای مرکزی تمام دانشگاههای ایران و کمیته بین‌المللی ایکوموس (Icomos، وابسته به یونسکو در پیش ازانقلاب) بوده و به مدت ۱۵ سال مسؤولیت مرمت بناهای تاریخی ایران را برعهده داشته است.
هوشنگ سیحون بیش از دو دهه است که در ونکوور کانادا زندگی می‌کند. وی شهروند افتخاری فرانسه نیز می باشد.
وی یک بهایی بوده و به گفته ی خودش، هفت آرامگاهی را که طراحی و ساخته است، محل واقعی دفن آن افراد نبوده است به این معنی که این هفت نفر را از گور درآورده و در جای فعلی به خاک سپرده اند همچون: فردوسی - خیام نیشابوری - نادرشاه افشار و ...
وی استاد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بوده و یک دوره ریاست این دانشکده را عهده دار بوده است. استاد «هوشنگ سیحون» نقاش و معمار پرسابقه ایرانی، به مرد بناهای ماندگار معروف است. از میان پروژه‌های طراحی و ساخته شده وی می توان به آرامگاه بزرگانی چون خیام، کمال الملک، بوعلی سینا، نادرشاه افشار، کلنل محمدتقی خان پسیان و ده‌ها مقبره و آرامگاه دیگر و نیز طراحی بنای «موزه توس» در سال ۱۳۴۷ و همچنین ساختمان بانک سپه در میدان توپخانه تهران اشاره کرد.
وی همچنین طراحی ساختمان‌های سازمان نقشه برداری کل کشور، کارخانه نخ ریسی کوروس اخوان، کارخانه آرد مرشدی، مجتمع آموزشی یاغچی آباد، سینما آسیا، سینما سانترال، کارخانه کانادادرای (زمزم فعلی) در تهران و اهواز، کارخانه یخ سازی کورس اخوان و حدود ۱۵۰ پروژه مسکونی خصوصی را بر عهده داشته است.
استاد سیحون «نقش افکنی» است که در دنیای ابعاد، از معانی پر رمز و راز باطن سخن به میان می‌آورد و برای بزرگانی که معمار و طراح آرامگاه‌شان بوده، کوشیده است تا معانی باطنی، فلسفه نظری و ساحت وجودی هر یک را در نقش مقبره‌اش متجلی و نمایان سازد. به عنوان مثال استاد سیحون در سال ۱۳۳۸، طرح آرامگاه حکیم عمر خیام را مبتنی بر اصول ریاضی و مثلثاتی خیام، پایه‌گذاری و طراحی نموده‌است.
او در کتاب «نگاهی به ایران» درخصوص بنای آرامگاه نادر شاه افشار می‌نویسد:
«مادهٔ اصلی ساختمان از سنگ خارای منطقه کوهسنگی مشهد، مشهور به سنگ هرکاره‌ است. این سنگ یکی از مقاوم‌ترین سنگ‌هایِی است که در ایران وجود دارد ... او دلیل این انتخاب را اشاره به صلابت و عظمت نادر شاه افشار می‌داند و در ادامه می‌نویسد: ... شکل کلی مقبرهٔ نادر به شکل شش ضلعی متناسبی است که شکلِ سیاه چادرهایی را تداعی می‌کند؛ دلیل این امر همین نکته‌است که نادر به جای کاخ، در زیر چادر زندگی می‌کرد.»
همسر سابق وی معصومه سیحون نیز نقاش بود و صاحب گالری سیحون در تهران.
 

آثار معماری
آرامگاه نادرشاه در مشهد
آرامگاه کمال الملک در نیشابور
آرامگاه ابوعلی سینا در همدان(۱۹۵۱)
آرامگاه خیام در نیشابور(۱۳۳۸)
آرامگاه کلنل محمد تقی خان پسیان
مقبره عباس میرزا و بعضی دولتمردان قاجار
ساختمان بانک سپه در تهران
بنای موزه توس(۱۳۴۷)
مرکز فرهنگی یزد

آثار نوشتاری
کتاب نگاهی به ایران (مجموعه‌ای از نقاشی‌های سیاه قلم)
کتاب معماری سیحون
کتاب نیم قرن آثار معماری ونقاشی سیحون

آثار نقاشی
کلاغ پر
کنسرت(Concerto)، رنگ روغن (۱۹۹۸)
قلم و مرکب (۱۹۸۱)

 

حسین امانت

ر سال ۱۹۶۶ حسین امانت دانشجوی ۲۴ ساله دانشگاه تهران با شرکت در یک رقابت ملی شروع زندگی حرفه ای خود را پایه ریزی کرد. قرار بود در این رقابت طراحان یک نماد ملی ایرانی و اسلامی را که نشان از ایرانی مدرن داشته باشد طراحی کنند.
حسین امانت با طرح خود که همان میدان بزرگ آزادی بود به معماری ایران سلامی دوباره کرد و توانست خود را در آغاز جوانی به معماری با مقیاس جهانی تبدیل کند
طرحهای برجسته حسین امانت در دیگر کشورها نظیر چین-آمریکا-کانادا مورد استقبال قرار گرفته و به مرحله اجرا رسیده اند. طرح های حسین امانت را بیشتر به دلیل پیوند معماری کلاسیک غربی با روح معماری شرقی می شناسند. تزئین ساختمان با استفاده از سنگ از دیگر مشخصه های معماری آقای حسین امانت می باشد
در حال حاظر آقای امانت در دفتر کارش در کانادا مشغول به کار در طرح ها و پروژه های بین المللی خود است. وی از سال ۱۹۸۰ به عنوان یک شهروند کانادایی در کانادا زندگی می کند.

برج آزادی یا میدان شهیاد
برج میدان آزادی تهران ‌بهترین نماد " نوگرایی " معماری معاصر ایران است. سازه برج میدان آزادی نماد ایران پیش از اسلام و پس از اسلام را به نمایش گذاشته است. معماری برج آزادی تهران تقلیدی نیست و ایرانیست،کالبد این برج و اسلامیت،تزئین برج آزادی است.

 

تاریخچه ای از برج آزادی:
تاریخچه برج آزادی به سال 1345 شمسی برمی گردد. در این سال طرح یک نماد معرف ایران بین معماران ایرانی به مسابقه گذاشته می شود و در نهایت طرح مهندس حسین امانت، بیست و چهار ساله و فارغ التحصیل دانشگاه تهران برنده و برای ساخت انتخاب می شود
عملیات بنا برج آزادی در یازدهم آبان 1348 شمسی آغاز می شود و پس از بیست و هشت ماه کار ، در 24 دیماه 1350 با نام برج شهیاد به بهره برداری می رسید معماری برج آزادی تلفیقی از معماری دوران هخامنشی، ساسانی و اسلامی است. این بنای سه طبقه چهار آسانسور و دو راه پله و 286 پلکان دارد. در محوطه زیرین آزادی چندین سالن نمایش، نگار کتابخانه ، موزه و...قرار دارد.. ارتفاع آن از سطح زمین 45 است

مجتمع فرهنگی آزادی
مجتمع فرهنگی آزادی، متشکل از چندین بخش، در سطح زیرین برجی به همین نام قرار دارد. قسمت فرهنگی مجموعه آزادی دارای این بخش ها می باشد: موزه ( گنجینه )، کتابخانه، واحد سمعی و بصری ، سالن نمایشگاه، سالن اجتماعات و سالن برگزاری کنسرت و کنفرانس، این مجموعه تلفیقی از معماری ساسانی و اسلامی است و در شهریور ماه سال 1350 گشایش یافت و در سال 1357 « مجموعه فرهنگی آزادی » نام گرفت . این مجموعه در طبقه تحتانی میدان آزادی قرار دارد.

از دیگر سازه‌های طراحی شده به دست وی می‌توان به این موردها اشاره کرد:
:: ساختمان ابن سینا در دانشگاه صنعتی شریف (آریامهر پیشین) در سال ۱۳۵۴
:: ساختمان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری (مرکز صنایع دستی پیشین)، کامل شده در سال ۱۳۶۳
:: ساختمان سفارت ایران در پکن (کامل شده در سال ۱۳۶۲)
:: مرکز بهائیان در ویرجینیا آمریکا
:: مرکز بهائیان در تگزاس آمریکا
:: ساختمان مقر بیت العدل اعظم، از ساختمان های حول مقام اعلی، بارگاه باب در حیفا
:: دارالتبلیغ بین‌المللی از ساختمان‌های حول قوس مقام اعلی،
:: محفظه آثار بهائی از ساختمان‌های حول قوس مقام اعلی،
:: مشرق‌الاذکار در ساموآ

 

حیدر قلی خان غیایی شاملو

زندگینامه

حیدر قلی خان غیایی شاملو (۱۳۰۱ - ۱۳۶۴) معمار ایرانی بود. او یکی از پیشگامان معماری نوین ایران است.
وی در سال ۱۳۰۱ در تهران و در خانواده ای با اصالت خان متولد گردید. او در سال ۱۹۴۷ میلادی از دانشگاه تهران در رشته معماری فارغ التحصیل گردید و در سال ۱۹۵۲ گواهی (DPLG) خود را از مدرسه هنرهای زیبای پاریس (بوزار) دریافت نمود. او در همین سال برنده جایزه " Prix de Vienne " گردید.
غیایی در سال ۱۹۵۳ دفتر معماری خود را در تهران تاسیس نمود و در خلال این سالها پروژه‌های خصوصی فراوانی را به انجام رساند که منجر به انتخاب وی برای طراحی ساختمان مجلس سنای ایران گردید. او در سال ۱۹۷۴ میلادی به عنوان معمار سلطنتی و مشاور معماری شاه ایران برگزیده شد. وی همچنین به عنوان استاد در دانشگاه تهران به تدریس معماری پرداخت (آتلیه غیایی) و چندین نسل از معماران را آموزش داد. غیایی خود را یک فراماسون می دانست.

او پس از انقلاب اسلامی به فرانسه مهاجرت کرد و چند سال بعد دفتر معماری جدیدی به همراه فرزندان خود در سانفرانسیسکو برپا نمود. او در ۱۵ شهریور سال ۱۳۶۴ در ویلای خانوادگی خود در آنتیب در جنوب فرانسه درگذشت.
برخی از آثار معماری
• ساختمان مجلس سنا که پس از انقلاب محل مجلس شورای اسلامی بود.
• ایستگاه راه‌آهن مشهد
• ایستگاه راه‌آهن تبریز
• سینمای مولن روژ (سینما سروش فعلی)
• هتل استقلال تهران (هیلتون سابق)
• هتل کارلتون تهران
• کاخ فرح آباد
• بیمارستان مشهد
• بیمارستان لویزان
• خانه ایران در پاریس
• بیش از ۳۰ ویلای شخصی

 

تضمین بسیار زیبای ابیاتی از سعدی و حافظ توسط استاد شهریار

توضیح اینکه ابیات داخل گیومه از سعدی یا حافظ است که استاد شهریار با سرودن سه مصرع برای هر بیت یک ترکیب بند زیبا ساخته اند .
 

 

 

ای که از کلک هنر نقش دل انگیز خدایی
حیف باشد مه من کاین همه از مهر جدایی
گفته بودم جگرم خون نکنی باز کجایی
"من ندانستم از اول که تو بی مهرو وفایی "
"عهد نابستن از آن به که ببندی  و نپایی"

مدعی طعنه زند در غم عشق تو زیادم
وین نداند که من از بهر غم عشق تو زادم
نغمه بلبل شیراز نرفته ست ز یادم
"دوستان منع کنندم که چرا دل به تو دادم"
"باید اول به تو گفتن که چنین خوب چرایی"

تیر را قوت پرهیز نباشد ز نشانه
مرغ مسکین چه کند گر نرود در پی دانه
پای عاشق نتوان بست به افسون و فسانه
"ای که گفتی مرو اندر پی خوبان زمانه"
"ما کجاییم در این بحر تفکر تو کجایی"

هر شب  هجر بر آنم که اگر وصل  بجویم
همه چون نی به فغان آیم و چون چنگ بمویم
لیک  مدهوش شوم چون سر زلف تو ببویم
"گفته بودم چو بیایی غم دل با تو بگویم "
"چه بگویم غمم از دل برود چون تو بیایی"

 

چرخ امشب که به کام دل ما خواسته گشتن
دامن وصل تو نتوان به رقیبان تو هشتن
نتوان از تو برای دل همسایه گذشتن
"شمع را باید از این خانه برون بردن و کشتن"
"تا که همسایه نداند که تو در خانه مایی"

سعدی این گفت و شد از گفته ی خود باز پشیمان
که مریض تب عشق توهدرگوید و هذیان
به شب تیره نهفتن نتوان ماه درخشان
"کشتن شمع چه حاجت بود از بیم رقیبان"
"پرتو روی تو گوید که تو درخانه مایی"

 

درد بیمار نپرسند به شهر تو  طبیبان
کس در این شهر ندارد سر تیمار غریبان
نتوان گفت غم از بیم رقیبان به حبیبان
"حلقه بر در نتوانم زدن از بیم رقیبان"
"این توانم که بیایم سر کویت به گدایی"

 

گرد گلزار رخ توست غبار خط ریحان

چو نگارین خط تذهیب به دیباچه قرآن

ای لبت آیه رحمت دهنت نقطه ایمان

"هان نه خال از تو زنخدان و سر زلف پریشان"

"که دل اهل نظر برد که سریست خدایی"

 

تا  فکندم به سرکوی وفا رخت اقامت
عمربی دوست ندامت شد و با دوست غرامت
سر وجان و زر وجاهم همه گو رو به سلامت
"عشق و درویشی وانگشت نمایی و ملامت"
"همه سهل است تحمل نکنم بار جدایی"

 

روز صحرا شد و هر دل شده یاری دارد

هر دلی عشقی و هر عشق بهاری دارد

جز دل ما که غم هجر نگاری دارد

"دل که آیینه صافی است غباری دارد"

"از خدا میطلبم صحبت روشن رایی"

 

گرچه بد نامی ما شهره به هر برزن و کوست

زخم دلدارو دل ما سخن سنگ و صبوست

خرم آن زخم که هر لحظه مرا مرحم از اوست

"کشتی باده بیاور که مرا بی رخ دوست"

"گشته هر گوشه چشم از غم دل دریایی"

 

با من آن مه چه بسا شب که سحر کرد شبان

پای آن چشمه که میخواند شباهنگ و شبان

بوسه میداد به لب تاش ببوسم دولبان

"شرح این قصه مگر شمع برآرد به زبان"

"ورنه پروانه ندارد به سخن پروایی"

 

دست در گردن و آن گردن مینا در دست

بوسه بشکست و بدان عهد همه خلق شکست

پاسخ پند کسان داد چه هشیار و چه مست

"سخن از غیر مگو با من معشوقه پرست"

"کز وی و جام می ام نیست به کس پروایی"

 

گر دگر سیم تنی بگذرد از پیش نظر

یا کند سرو بنی بر زبر جوی گذر

گوید اینجا بنشینیم چو در چشم قمر

"جویها بسته ام از دیده به دامان که مگر"

"درکنارم بنشانند سهی بالایی"

 

گویمش آری ای سرخ گل قالیه پوش

هوس جام می ام بود و دو لعل لب نوش

زانکه دانی که چو آن زاهد سجاده به دوش

"کرده ام توبه ز دست سنم باده فروش"

"که دگر می نخورم بی رخ بزم آرایی"

 

گر بتی داد از این پیش بدان طره شکنج

یا پی دلبریم بوسه از آن گوی ترنج

دیدمش نیک سرانجام که مار است نه گنج

"نرگس ار لاف زد از شیوه چشم تو مرنج"

"نروند اهل نظر از پی نابینایی"

نرگس مست تو مستوری مردم نگزیند
دست گلچین نرسد  تا گلی از  شاخ تو چیند
جلوه کن جلوه که خورشید به خلوت ننشیند
"پرده بردار که بیگانه خود آن روی نبیند"
"تو بزرگی و در آیینه ی کوچک ننمایی"

نازم آن سر که چو گیسوی تو در پای تو ریزد
نازم آن پای که از گوی وفای تو نخیزد
شهریار آن نه که با لشگر عشق تو ستیزد
"سعدی آن نیست که هرگز ز کمند تو گریزد"
"تا بدانست که در بند تو خوشتر ز رهایی"

معماری بانک ملی خیابان ۱۵ خرداد-محسن فروغی

فروغی نمونه یی برجسته از معماران ایرانی است که با وجود تحصیل در غرب، با تکیه بر خلاقیت هنرمندانه و الهام گیری از معماری سنتی ایران در کنار معمارانی چون وارطان هوانسیان، کریم طاهرزاده بهزاد و… در پیدایش معماری مدرن ایرانی سهم عمده یی داشته است؛ سبکی از معماری که با استفاده از فناوری نوین ساختمانی و با پشتیبانی برنامه های مدرنیته دولت پهلوی از دهه ۱۳۱۰ در ایجاد نهادهای مدرنی چون دانشگاه ها، بانک ها و وزارتخانه ها به کار گرفته می شود.

در میان بناهای عمومی که فروغی طراحی کرده است، ساختمان بانک ملی بازار، بسیاری از ویژگی های سبک او را نشان می دهد؛ این ساختمان با مساحت ۴۱۱۰ متر مربع، در دو طبقه و با استفاده از بتون مسلح ساخته شده است. هرچند طرح بنا مدرن است، در آن از اسلوب معماری ایرانی به شکل هنرمندانه یی استفاده شده است. در ورودی اصلی بانک کاشیکاری به کار رفته تا با نمای ورودی اصلی بازار تهران در روبه روی آن هماهنگ شود.

استفاده از عناصر سایه ساز و ایوان ها، به ویژه در نمای جنوبی، جلوه یی هماهنگ به این بنا بخشیده است. همچنین تزیین برخی سطوح با کاشی، موجب تاکید بر نماها و ورودی های اصلی بنا شده است.

آرامگاه سعدی،اثر محسن فروغی

محسن فروغی معمار مدرنیستی بود که به تاریخ و پیشینه ی فرهنگی ایران عشق می ورزید. او برداشت فرمال و ظاهری از تاریخ را سطحی نگری همکاران جوان خود می دانست و بر این عقیده بود که رابطه ی ساختمان ها را از نظر سبک و شکل می توان به دو دسته تقسیم کرد: رابطه ظاهری و رابطه حقیقی. برای فروغی، رابطه ظاهری به مانند ساختمان های ساخته شده در ابتدای دوره شکل گیری معماری ساسانی است که با الگوبرداری از معماری هخامنشی درصدد خلق شباهت بین معماری ساسانی و هخامنشی بودند. 

طرح آرامگاه سعدی در شیراز به سال ۱۳۳۰ به اتمام می رسد. فروغی طرح آرامگاه را با همکاری علی اکبر صادق با الهام گرفتن از عناصر معماری سنتی ایران، طراحی می کند. در گزارش انجمن ملی در توصیف عمومی آرامگاه چنین آمده است:

طرح معماری این مجموعه، از یک ایوان ستون دار بلند و یک رواق کشیده تشکیل شده است که به صورت یک «L» سازماندهی شده اند. 

در محل برخورد ایوان و رواق یک گنبد تعبیه شده که مقبره سعدی در آن قرار دارد و بر فراز آن گنبد، کاشی فیروزه فامی می درخشد. ایوان اصلی ستون دار که در امتداد مسیر اصلی ورودی قرار دارد، مرتفع و با سقفی صاف است، در حالی که رواق مزبور، کوتاه تر و متشکل از شماری دهانه قوسی شکل است.

 همچنین آب قنات مخصوص سعدی، درون آبنمای موسوم به حوض ماهی در زیرزمین این مجموعه جریان دارد. در طرح آرامگاه سعدی، عناصر معماری ایرانی مانند ایوان و گنبد، با ظرافت تمام به زبان مدرن بیان شده اند. ترکیب ستون ها، فرم خالص گنبد با تک رنگ فیروزه یی و ترکیب آزاد فضاها از عواملی هستند که ماهیتی مدرن به این ساختمان بخشیده اند.

 از سوی دیگر کاربرد کاشی و عناصری مانند گنبد و قوس، کیفیتی ایرانی به مجموعه داده است. ساختمان کاخ نیاوران نیز از جمله آثار متاخر فروغی است که در عرصه کاخ های ییلاقی شاهان قاجار برپا شده است. این کاخ که در آغاز به عنوان محلی برای پذیرایی و اقامت میهمانان عالی رتبه دربار طراحی شده بود، حین اجرا با ایجاد تغییراتی در کاربری و انتظام فضایی، به محل سکونت محمدرضاشاه و خانواده او اختصاص یافت.

 کاخ، حجم مکعب شکلی به ابعاد ۵۶ در ۴۰متر و ارتفاعی حدوداً ۱۲ متر دارد. بنای آن چهار طبقه است که سه طبقه از آن روی همکف دارای کاربری های سکونتی، پذیرایی و خدماتی است و یک طبقه آن در زیر زمین با کاربری خدماتی و سرویس شامل آشپزخانه، سردخانه، انبار و تاسیسات احداث شده است. سبک معماری این بنا به ویژه در نماهای شمالی و جنوبی، به دلیل تقارن کامل در پیکره آنها اندازه بازشوها و نحوه استقرار ایوان ستون دار اصلی مانند آثار اولیه فروغی، از شیوه کلاسیک الهام گرفته شده است، اما نمای غربی و شرقی آن یادآور سبک معماری مدرن است.

 

معماری سر در دانشگاه تهران.کوروش فرزامی

به دروازه های بزرگ و مداخل اصلی ورود به ساختمان ها یا محوطه های ویژه، «سردر» می گویند. در محل سردر نهادهای مهم، معمولا سازه های ویژه ای ساخته می شود که این سازه ها نقش نمادین نیز دارند و شکل آن ها با موضوع فعالیت نهاد مربوطه ارتباط دارد.  یکی از آن محل هایی که شکل سردر آن در انتقال پیشینه تاریخی،  میراث فرهنگی، پیام فرهنگی و … دارد،سر در دانشگاه تهران است که به شماره۲۴۴۵به عنوان اثر فرهنگی تاریخی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

طراحی سر در دانشگاه در انتقال پیام های نمادین دانشگاه نقش به سزایی دارد به خصوص نقشی که دانشگاه در جهان امروزی دارد و اگر آن دانشگاه تهران باشد که این اهمیت بسیار حساس تر است؛ زیرا نه تنها در  سطح ملی سمبل تمام نمای علم، دانش، معرفت و نماد زندگی شیرین و پر هیجان دانشجویی است، بلکه در خارج از کشور نیز معرف نامداران دانشگاه ها است.

این سردر بر روی اسکناس های پنجاه تومانی نمادی از مرکز علم و دانش کشور و برای بسیاری از گردشگران تداعی کننده تهران است.

برخی معتقدند: این طرح الهام گرفته از تصویر خیالی دو پرنده ای است که بال هایشان را برای اوج گرفتن و برخاستن از زمین، باز کرده اند. علم و دانش به دو بال تشبیه شده اند که ورود به دانشگاه با آن دو ممکن است و خروج از دانشگاه نیز با تقویت این بال ها موجب صعود افراد بر فراز اجتماع خود و پاسداری از آن می شود .

عده ای دیگر آن را به عنوان کتابی که به صورت باز در مقابل دیدگان گذارده شده باشد، می دانند که بیانگر ارزش مطالعه و تحقیق است.

هوشنگ سیحون که طلایه دار معماری نوگراست، در باره طرح سردر دانشگاه می گوید: « این بنا که به صورت بتن مسلح عریان (بتن آرمه اکسپوز) اجرا شده است، طوری که پایه ها از کنار هم به بالا می روند؛ نمادی از آزادی و آزادگی و مثبت اندیشی است و اگر از دور به این سازه نگاه شود، پایه  که نزدیک هم هستند؛ در بالا یک فضای باز شبیه طاق شکسته ایرانی را نشان می دهد که مبین به کارگیری معماری اصیل ایرانی در این کار مدرن است. »

مهندس سیحون افزود: «هیچ گونه مسابقه ای در کار نبود بلکه کار اجرای طرح، ابتدا به یک شرکت پیمانکار سوییسی واگذار شد که به دلیل نواقص مربوط به مراحل قالب بندی از ادامه کار توسط این شرکت ممانعت شد و سرانجام شرکت پیمانکاری ایرانی «شرکت آرمه»این طرح را اجرا نمود.»

شرکت آرمه هزینه اجرای طرح را مبلغ ۲۴هزار و ۵۰۰تومان اعلام کرده است.

اگرچه تاریخ ساخت سردر را در سال های ۴۶-۴۵ می دانند، اما تا سال ۱۳۴۸ هیچ سندی در خصوص آن در آرشیو دانشگاه مشاهده نشده است. در نشریه شماره ۲ «هنر معماری» (تیر، مرداد، شهریور ۱۳۴۸) عکس هایی از سردر دانشگاه تهران به چاپ رسیده است و در ذیل آن نام طراح و محاسب سردر آورده شده است (این منبع نیز طراح را کوروش فرزامی و محاسب آن را سیمون سرکیسیان ذکر کرده است). علاوه بر این در کتابچه راهنمای دانشگاه تهران (۱۳۵۱) نیز عکس سردر چاپ شده است.

مهندس کوروش فرزامی فارغ التحصیل۱۳۴۳ از دانشگاه تهران و از برجسته ترین معماران معاصر کشور بود که سردر دانشگاه تهران را همزمان با فارغ التحصیلی طراحی و اجرا کرد. وی در سن۷۳سالگی درگذشت.

سیحون می گوید: «کوروش فرزامی از دانشجویان من بود که به سبب استعداد و پشت کارش در سال های پایانی دانشجویی در دفتر من کار طراحی ومعماری می کرد و در سال آخر دانشجویی اش این طرح را ارائه داد و مشغول اجرای آن نیز شد.»

ساخت مرکز صدا و سیمای شهرهای سنندج و مهاباد، ‌شهرک مسکونی دانشگاه تهران، ‌مجموعه صنعتی صدا و سیما، ‌بیمارستان تهران کلینیک، کارخانه زامیاد، غرفه ایران در نمایشگاه بین المللی اوزاکای ژاپن، ‌غرفه فرانسه در نمایشگاه بین المللی تهران از جمله آثار مهندس و هنر بر پایه آخرین صورت حساب و وضعیت شرکت آرمه هزینه اجرای طرح مبلغ ۲۴هزار و ۵۰۰ تومان بوده است.

سردر ورودی دانشگاه تهران، طرح کوروش فرزامی، دیگر بنای شاخص این سبک است که به سادگی و زیبایی دو اصل زیربنای این سبک یعنی زمان و مکان را نمایش می‌دهد. در این بنا، یکی از شاخص‌ترین مصالح مدرن یعنی بتن به صورت نمایان اجرا شده است. در عین حال در شکل نما، یکی از شاخص‌ترین نمادهای معماری سنتی این سرزمین یعنی قوس جناغی، به صورت تکرار چهار قوس جناغی که از زوایای مختلف، متفاوت دیده می‌شوند، به نمایش گذاشته شده است. سردر دانشگاه تهران، نماد این دانشگاه و همچنین نماد علم و تحصیلات عالی در کشور ما تلقی می‌شود. مفاهیم ملحوظ شده در این بنای ساده و بی‌پیرایه، به صورت روشن و واضح در شکل آن بیان شده است. شاید ذکر این دو گفته فردریک هگل در اینجا بی‌مناسب نباشد که گفته: وظیفه هنر نمایش ایده به لباس محسوس است و هنر باید ایده را به ادراک بلا واسطه عرضه کند.

طراحی سر در دانشگاه در انتقال پیام های نمادین دانشگاه نقش به سزایی دارد به خصوص نقشی که دانشگاه در جهان امروزی دارد و اگر آن دانشگاه تهران باشد که این اهمیت بسیار حساس تر است؛ زیرا نه تنها در  سطح ملی سمبل تمام نمای علم، دانش، معرفت و نماد زندگی شیرین و پر هیجان دانشجویی است، بلکه در خارج از کشور نیز معرف نامداران دانشگاه ها است.

این سردر بر روی اسکناس های پنجاه تومانی نمادی از مرکز علم و دانش کشور و برای بسیاری از گردشگران تداعی کننده تهران است.

برخی معتقدند: این طرح الهام گرفته از تصویر خیالی دو پرنده ای است که بال هایشان را برای اوج گرفتن و برخاستن از زمین، باز کرده اند. علم و دانش به دو بال تشبیه شده اند که ورود به دانشگاه با آن دو ممکن است و خروج از دانشگاه نیز با تقویت این بال ها موجب صعود افراد بر فراز اجتماع خود و پاسداری از آن می شود .

عده ای دیگر آن را به عنوان کتابی که به صورت باز در مقابل دیدگان گذارده شده باشد، می دانند که بیانگر ارزش مطالعه و تحقیق است.