وارطان هاوانسیان

وارطان هوانسیان (۱۲۷۴-۱۳۶۱) معمار ایرانی ارمنی‌تبار بود. او از مدافعان سرسخت معماری مدرن در ایران به شمار می‌آمد.
وارطان در سال ۱۲۷۴ خورشیدی در یک خانواده ارمنی در تبریز متولد شد. پس از اتمام تحصیلات دوره دبیرستان در یک کارخانه قالی‌بافی در تبریز به عنوان طراح نقش قالی مشغول به کار شد. در اواخر جنگ جهانی اول به قصد ادامه تحصیل راهی فرانسه شد. او در سال ۱۳۰۱ از «مدرسه مخصوص معماری» فارغ‌التحصیل شد. هوانسیان در بازسازی خرابی‌های جنگ در پاریس شرکت داشت. مدتی با آنری سوواژ، معمار فرانسوی، در پاریس همکاری کرد و سپس فعالیت مستقل خود را آغاز نمود. او تا سال ۱۳۱۴ مقیم فرانسه بود. در این سال به ایران بازگشت و به استخدام دولت درآمد و در اداره شهربانی مشغول به کار شد. در همین سال مقام اول مسابقه طراحی هنرستان دختران در تهران را کسب کرد.
هوانسیان در طی سال‌های کاری خود علاوه بر طراحی بناهای متعدد، در نوشتن مقالات و انتشار مجلات معماری فعال بود. او عضو مؤسس انجمن آرشیتکت‌های ایران، عضو هیئت تحریریه مجله «آرشیتکت» و صاحب امتیاز و مدیر مسئول مجله «معماری نوین» بود که در بین سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۴ انتشار می‌یافت.
هوانسیان در سال ۱۳۶۱ در تهران در گذشت.

اندیشه و سبک معماری

ساختمان‌های هوانسیان از معماری مدرن پیش از جنگ جهانی دوم، آرت نوو، دیدگاه‌های باوهاوس و آثار آدولف لوس و لوکوربوزیه متاثر بود. او مخالف التقاط‌گرایی و تقلید از شکل‌های معماری سنتی ایرانی بود. با این وجود توجه زیادی به رسوم اجتماعی داشت و سعی می‌کرد در ساختمان‌های مدرن به آن پاسخ گوید.

میراث سبک هوانسیان را می‌توان در عدم استفاده از تقارن، رعایت اصول عقلانی و عملی، خالص‌گرایی فرم‌ها، پنجره‌های افقی به سبک لوکوربوزیه، ایجاد خم در نبش ساختمان‌های دو نبش، روکار سازی‌های سیمانی با رنگ‌های مختلف، پلکان‌های معلق، لبه‌های سیمانی بالای پنجره‌ها، دور ساده سقف یا به اصطلاح «چفته وارطان» یافت.

آثار

·         ساختمان مرکزی بانک سپه

·         هنرستان دختران تهران، تهران، ۱۳۱۴-۱۳۱۷

·         هتل دربند، تهران، ۱۳۱۴-۱۳۱۷

·         تکمیل باشگاه افسران وزارت جنگ (طرح اصلی توسط گابریل گورکیان)، تهران

·         کاخ شهناز پهلوی، سعد آباد

·         سینما متروپل، تهران

·         سینما دایانا، تهران

·         مهمانخانه ایستگاه راه‌آهن تهران، ۱۳۱۹

·         هتل فردوسی، تهران

·         ساختمان مرکزی بانک سپه، تهران، ۱۳۲۹-۱۳۳۲

·         بانک سپه شعبه بازار تهران

·         مراکز بانک سپه در شهرستان‌ها

·         ساختمان جیپ، تهران

·         مجتمع آپارتمان‌های شاهرضا، تهران