آرامگاه سعدی،اثر محسن فروغی

محسن فروغی معمار مدرنیستی بود که به تاریخ و پیشینه ی فرهنگی ایران عشق می ورزید. او برداشت فرمال و ظاهری از تاریخ را سطحی نگری همکاران جوان خود می دانست و بر این عقیده بود که رابطه ی ساختمان ها را از نظر سبک و شکل می توان به دو دسته تقسیم کرد: رابطه ظاهری و رابطه حقیقی. برای فروغی، رابطه ظاهری به مانند ساختمان های ساخته شده در ابتدای دوره شکل گیری معماری ساسانی است که با الگوبرداری از معماری هخامنشی درصدد خلق شباهت بین معماری ساسانی و هخامنشی بودند. 

طرح آرامگاه سعدی در شیراز به سال ۱۳۳۰ به اتمام می رسد. فروغی طرح آرامگاه را با همکاری علی اکبر صادق با الهام گرفتن از عناصر معماری سنتی ایران، طراحی می کند. در گزارش انجمن ملی در توصیف عمومی آرامگاه چنین آمده است:

طرح معماری این مجموعه، از یک ایوان ستون دار بلند و یک رواق کشیده تشکیل شده است که به صورت یک «L» سازماندهی شده اند. 

در محل برخورد ایوان و رواق یک گنبد تعبیه شده که مقبره سعدی در آن قرار دارد و بر فراز آن گنبد، کاشی فیروزه فامی می درخشد. ایوان اصلی ستون دار که در امتداد مسیر اصلی ورودی قرار دارد، مرتفع و با سقفی صاف است، در حالی که رواق مزبور، کوتاه تر و متشکل از شماری دهانه قوسی شکل است.

 همچنین آب قنات مخصوص سعدی، درون آبنمای موسوم به حوض ماهی در زیرزمین این مجموعه جریان دارد. در طرح آرامگاه سعدی، عناصر معماری ایرانی مانند ایوان و گنبد، با ظرافت تمام به زبان مدرن بیان شده اند. ترکیب ستون ها، فرم خالص گنبد با تک رنگ فیروزه یی و ترکیب آزاد فضاها از عواملی هستند که ماهیتی مدرن به این ساختمان بخشیده اند.

 از سوی دیگر کاربرد کاشی و عناصری مانند گنبد و قوس، کیفیتی ایرانی به مجموعه داده است. ساختمان کاخ نیاوران نیز از جمله آثار متاخر فروغی است که در عرصه کاخ های ییلاقی شاهان قاجار برپا شده است. این کاخ که در آغاز به عنوان محلی برای پذیرایی و اقامت میهمانان عالی رتبه دربار طراحی شده بود، حین اجرا با ایجاد تغییراتی در کاربری و انتظام فضایی، به محل سکونت محمدرضاشاه و خانواده او اختصاص یافت.

 کاخ، حجم مکعب شکلی به ابعاد ۵۶ در ۴۰متر و ارتفاعی حدوداً ۱۲ متر دارد. بنای آن چهار طبقه است که سه طبقه از آن روی همکف دارای کاربری های سکونتی، پذیرایی و خدماتی است و یک طبقه آن در زیر زمین با کاربری خدماتی و سرویس شامل آشپزخانه، سردخانه، انبار و تاسیسات احداث شده است. سبک معماری این بنا به ویژه در نماهای شمالی و جنوبی، به دلیل تقارن کامل در پیکره آنها اندازه بازشوها و نحوه استقرار ایوان ستون دار اصلی مانند آثار اولیه فروغی، از شیوه کلاسیک الهام گرفته شده است، اما نمای غربی و شرقی آن یادآور سبک معماری مدرن است.

 

معماری سر در دانشگاه تهران.کوروش فرزامی

به دروازه های بزرگ و مداخل اصلی ورود به ساختمان ها یا محوطه های ویژه، «سردر» می گویند. در محل سردر نهادهای مهم، معمولا سازه های ویژه ای ساخته می شود که این سازه ها نقش نمادین نیز دارند و شکل آن ها با موضوع فعالیت نهاد مربوطه ارتباط دارد.  یکی از آن محل هایی که شکل سردر آن در انتقال پیشینه تاریخی،  میراث فرهنگی، پیام فرهنگی و … دارد،سر در دانشگاه تهران است که به شماره۲۴۴۵به عنوان اثر فرهنگی تاریخی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

طراحی سر در دانشگاه در انتقال پیام های نمادین دانشگاه نقش به سزایی دارد به خصوص نقشی که دانشگاه در جهان امروزی دارد و اگر آن دانشگاه تهران باشد که این اهمیت بسیار حساس تر است؛ زیرا نه تنها در  سطح ملی سمبل تمام نمای علم، دانش، معرفت و نماد زندگی شیرین و پر هیجان دانشجویی است، بلکه در خارج از کشور نیز معرف نامداران دانشگاه ها است.

این سردر بر روی اسکناس های پنجاه تومانی نمادی از مرکز علم و دانش کشور و برای بسیاری از گردشگران تداعی کننده تهران است.

برخی معتقدند: این طرح الهام گرفته از تصویر خیالی دو پرنده ای است که بال هایشان را برای اوج گرفتن و برخاستن از زمین، باز کرده اند. علم و دانش به دو بال تشبیه شده اند که ورود به دانشگاه با آن دو ممکن است و خروج از دانشگاه نیز با تقویت این بال ها موجب صعود افراد بر فراز اجتماع خود و پاسداری از آن می شود .

عده ای دیگر آن را به عنوان کتابی که به صورت باز در مقابل دیدگان گذارده شده باشد، می دانند که بیانگر ارزش مطالعه و تحقیق است.

هوشنگ سیحون که طلایه دار معماری نوگراست، در باره طرح سردر دانشگاه می گوید: « این بنا که به صورت بتن مسلح عریان (بتن آرمه اکسپوز) اجرا شده است، طوری که پایه ها از کنار هم به بالا می روند؛ نمادی از آزادی و آزادگی و مثبت اندیشی است و اگر از دور به این سازه نگاه شود، پایه  که نزدیک هم هستند؛ در بالا یک فضای باز شبیه طاق شکسته ایرانی را نشان می دهد که مبین به کارگیری معماری اصیل ایرانی در این کار مدرن است. »

مهندس سیحون افزود: «هیچ گونه مسابقه ای در کار نبود بلکه کار اجرای طرح، ابتدا به یک شرکت پیمانکار سوییسی واگذار شد که به دلیل نواقص مربوط به مراحل قالب بندی از ادامه کار توسط این شرکت ممانعت شد و سرانجام شرکت پیمانکاری ایرانی «شرکت آرمه»این طرح را اجرا نمود.»

شرکت آرمه هزینه اجرای طرح را مبلغ ۲۴هزار و ۵۰۰تومان اعلام کرده است.

اگرچه تاریخ ساخت سردر را در سال های ۴۶-۴۵ می دانند، اما تا سال ۱۳۴۸ هیچ سندی در خصوص آن در آرشیو دانشگاه مشاهده نشده است. در نشریه شماره ۲ «هنر معماری» (تیر، مرداد، شهریور ۱۳۴۸) عکس هایی از سردر دانشگاه تهران به چاپ رسیده است و در ذیل آن نام طراح و محاسب سردر آورده شده است (این منبع نیز طراح را کوروش فرزامی و محاسب آن را سیمون سرکیسیان ذکر کرده است). علاوه بر این در کتابچه راهنمای دانشگاه تهران (۱۳۵۱) نیز عکس سردر چاپ شده است.

مهندس کوروش فرزامی فارغ التحصیل۱۳۴۳ از دانشگاه تهران و از برجسته ترین معماران معاصر کشور بود که سردر دانشگاه تهران را همزمان با فارغ التحصیلی طراحی و اجرا کرد. وی در سن۷۳سالگی درگذشت.

سیحون می گوید: «کوروش فرزامی از دانشجویان من بود که به سبب استعداد و پشت کارش در سال های پایانی دانشجویی در دفتر من کار طراحی ومعماری می کرد و در سال آخر دانشجویی اش این طرح را ارائه داد و مشغول اجرای آن نیز شد.»

ساخت مرکز صدا و سیمای شهرهای سنندج و مهاباد، ‌شهرک مسکونی دانشگاه تهران، ‌مجموعه صنعتی صدا و سیما، ‌بیمارستان تهران کلینیک، کارخانه زامیاد، غرفه ایران در نمایشگاه بین المللی اوزاکای ژاپن، ‌غرفه فرانسه در نمایشگاه بین المللی تهران از جمله آثار مهندس و هنر بر پایه آخرین صورت حساب و وضعیت شرکت آرمه هزینه اجرای طرح مبلغ ۲۴هزار و ۵۰۰ تومان بوده است.

سردر ورودی دانشگاه تهران، طرح کوروش فرزامی، دیگر بنای شاخص این سبک است که به سادگی و زیبایی دو اصل زیربنای این سبک یعنی زمان و مکان را نمایش می‌دهد. در این بنا، یکی از شاخص‌ترین مصالح مدرن یعنی بتن به صورت نمایان اجرا شده است. در عین حال در شکل نما، یکی از شاخص‌ترین نمادهای معماری سنتی این سرزمین یعنی قوس جناغی، به صورت تکرار چهار قوس جناغی که از زوایای مختلف، متفاوت دیده می‌شوند، به نمایش گذاشته شده است. سردر دانشگاه تهران، نماد این دانشگاه و همچنین نماد علم و تحصیلات عالی در کشور ما تلقی می‌شود. مفاهیم ملحوظ شده در این بنای ساده و بی‌پیرایه، به صورت روشن و واضح در شکل آن بیان شده است. شاید ذکر این دو گفته فردریک هگل در اینجا بی‌مناسب نباشد که گفته: وظیفه هنر نمایش ایده به لباس محسوس است و هنر باید ایده را به ادراک بلا واسطه عرضه کند.

طراحی سر در دانشگاه در انتقال پیام های نمادین دانشگاه نقش به سزایی دارد به خصوص نقشی که دانشگاه در جهان امروزی دارد و اگر آن دانشگاه تهران باشد که این اهمیت بسیار حساس تر است؛ زیرا نه تنها در  سطح ملی سمبل تمام نمای علم، دانش، معرفت و نماد زندگی شیرین و پر هیجان دانشجویی است، بلکه در خارج از کشور نیز معرف نامداران دانشگاه ها است.

این سردر بر روی اسکناس های پنجاه تومانی نمادی از مرکز علم و دانش کشور و برای بسیاری از گردشگران تداعی کننده تهران است.

برخی معتقدند: این طرح الهام گرفته از تصویر خیالی دو پرنده ای است که بال هایشان را برای اوج گرفتن و برخاستن از زمین، باز کرده اند. علم و دانش به دو بال تشبیه شده اند که ورود به دانشگاه با آن دو ممکن است و خروج از دانشگاه نیز با تقویت این بال ها موجب صعود افراد بر فراز اجتماع خود و پاسداری از آن می شود .

عده ای دیگر آن را به عنوان کتابی که به صورت باز در مقابل دیدگان گذارده شده باشد، می دانند که بیانگر ارزش مطالعه و تحقیق است.

نمایشگاه و فروشگاه مرکز مجموعه کارگاه های آموزشی مرکز مهارتهای پیشرفته اداره کل آموزش فنی و حرفه ای کرمانشاه

در سال 91 اداره کل آموزش فنی و حرفه ای استان کرمانشاه پروژه ای تحت عنوان "مجموعه کارگاه های آموزش بازرگانی مرکز مهارتهای پیرفته" را به گروه ارجاء داد. این پروژه در واقع فاز تکمیلی مجموعه ای بزرگ است که قرار است در محوطه اداره کل آموزش فنی و حرفه ای استان کرمانشاه ساخته شود. مجموعه فوق شامل تعدادی کلاس و کارگاه جهت آموزش هنر آموزان است که گروه وظیفه طراحی ساختمانی جهت برگزاری نمایشگاه های مجموعه را بر عهده گرفت .

با توجه به خواست کارفرما نمایشگاه میبایست در 2 طبقه و با مساحت حدود 600 متر مربع طراحی شود.

ساختمان طراحی شده بسیار گویا و شفاف است. از 2 طبقه با لابی اختصاصی و هر طبقه 7 غرفه تشکیل شده. طبقه زیرزمین ساختمان دارای اسکلت بتنی است که در واقع پایه ایست برای اتصال اسکلت فلزی شفاف ساختمان. روی 8 ستون طبقه همکف بیس پلیت های اتصال سازه فلزی نصب میگردد و سازه فلزی پیچ و مهره روی آن اجرا خواهد گردید. با توجه به طراحی جزئیات دقیق برای پروژه اجرای ساختمان نیازمند اکیپی کارآزموده و ماهر دارد تا مراحل اجرا بدون کوچکترین مشکلی به پیش رود.

گریل های طراحی شده در 8 وجه ساختمان توسط مرکز BMS کنترل شده و وظیفه تنظیم نور و تهویه هوای داخل ساختمان را بر عهده دارند .

در ادامه تعدادی اسلاید از پروژه فوق ارائه میکنم.